دریافت هایی از خواجه شمس الدین حافظ شیرازی 1

این شرح با اتکا بر حافظ نامه استاد خرمشاهی، شرح شوق دکتر حمیدیان و شرح عرفانی عبدالرحمن ختمی لاهوری و ... تقدیم می شود و هنر ایهام حافظ از دریچه "حال خوش" بررسی می شود.

 

الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها
که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
شراب رمز حال خوش اوست.
شروع حال خوش، ادامه دهنده آن و بر طرف کننده موانع این حال.
حافظ یا از رسیدن به این حال و یا از دریافت مژده رسیدنش به وجد آمده.
از ساقی می خواهد که جام های شراب را به دور درآورد تا حال خوشش برسد با ادامه پیدا کند و یا عمق و گسترش بگیرد و یا در جان های دیگران نیز گسترش یابد. ( اشاره به جام خضر که به حافظ داده و او ترک تفسیر قرآن نموده و به حقایق عرفانی رو آورد.شرح ختمی[با توجه به این دریافت بیت اول اشاره خوبی برای تمامی دیوان حافظ می باشد که حافظ با دیوان شعرش شراب را به دور درمی آورد. ] )
بیت2:نسیم صبا با گذشتن از دسته موهای معشوق گویا بوی مشک از نافه آهو بر می انگیزد.همان دسته مویی که دل ها را شدیدا به شوق می آورد.
(بوی وصال و شوق بی انتها به معشوق)
بیت3:در این حال جای تفکر و عقل سنجی نیست.پذیرش محض می طلبد این حال.
بیت4:شب تاریک دنیا.بیم موج: قبض های درونی که حال خوش را می گیرند .
گرداب:گرداب خویشتن و خواسته های جسمی و فکری و فلبی.
آسودگان از گرداب خویش در ساحل شوق آرمیده اند و سختی ما را نمی دانند
بیت 5:پس از وصول به حال خوش در هراس از دست دادن آن هستم و یا هر لحظه زنگ رجوع به او نواخته می شود و دوباره موج لطفی دیگر. هر لحظه جرس نوای رجوع دارد و البته موجی نو از شوق.
بیت6:خودکامی:خودکامی عشق چون جنونش خوب است.این حال خوش پوشیدنی نیست مرا رسوا و بدنام کرد، ولی اساسا عشق پوشیدنی نیست.
بیت 7:اگر استمرار این حال را می خواهی در تمرکز حضور باش و پس از وصول، دنیا را فروگزار.

دکتر مهدی صحافیان
آرامش و پرواز روح

نسخه خود

کتابخانه های هستی را زیر و رو کردم

به دنبال تفسیر یا ترجمه ای از تو می گشتم

ترجمه تو را در نسخه ای از خود یافتم

 

دکتر مهدی صحافیان

آذر ماه 97

دریافت هایی از خواجه شمس الدین حافظ شیرازی(لسان الغیب)

مقدمه 3.حال خوش حافظ کلید تفسیر افکار و حالات عرفانی اوست:
این شرح بر اساس شخصیت شناسی درونی حافظ ارائه می شود.
بر اساس شخصیت بیرونی حافظ:
زمان حافظ بررسی می شود که دوره ای بسیار سیاه پس از حمله طولانی مغول و تاتار می باشد و از این رو حافظ از دو رنگ سیاه و قرمز زیاد استفاده می کند.
غزل های حافظ از چشمه حال خوشش جوشیده و بر این اساس نیز بابد تفسیر شود.
زمان مولانا و سعدی نیز چنین بوده است اما این نادره های دوران دنیای درون را برای ما در پرده شعر به تصویر کشیدند.
درونشان زنده به نام "حی" بوده است از این رو شعرشان جاودانه شد.
-سمبلهای حال خوش:مستی و معشوق
-موانع آن: غفلت و در حضور نبودن ناشی از گرداب خواهش های نفس و یا فریبندگی دنیا و مشکلات عشق و ...
مانعش غلغل چنگ است و شکر خواب صبوح
ورنه گر بشنود آه سحرم باز آید
ضمن این که حافظ از صنعت تشخیص و انسان انگاری برای این حال خوش استفاده می کند.
-رندی:کاملترین تئوری حافظ یعنی رندی هم با این حال خوش تفسیر میشود:
رندی یعنی از کوتاهترین راه به حقیقت این حال خوش رسیدن.
-دشمنان حافظ :آنان که ادعای این حال خوش را دارند چون زاهد، عابد، صوفی، واعظ،محتسب و ...که حافظ بیشتر با طنزهای نیش دار و گاه با مخالفت آشکار، اندیشه رندی خود را تفسیر کرده است:
زاهد غرور داشت سلامت نبرد راه
رند از ره نیاز به دار السلام رفت
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
طنز نیش دار:
رشته تسبیح اگر بگسست معذورم بدار
دستم اندر دامن ساقی سیمین ساق بود

دکتر مهدی صحافیان
آرامش و پرواز روح

شوق؛ زمان جان

شوق ؛ زمان جان آدمی است
هر چه بیشتر مسیر کوتاهتر

شوق مقصدی است که
پس از آن چیزی نیست
 دقیقه ها سراب رسیدن به مقصدند
هر سرابی آبستن سرابی دیگر                    

 

 

 

L'enthousiasme, le temps de l'âme

 

L'enthousiasme est le temps de l'âme d'un être humain

Plus il s'accroit, plus l'itinéraire devient court

L'enthousiasme est une destination où après il n'y a rien

Les minutes sont comme des mirages pour atteindre la destination

Chaque mirage est enceint d'un autre mirage

 

دکتر مهدی صحافیان

ترجمه فرانسوی: دکتر نسرین اسماعیلی

صف ثانیه ها

پوچی زمان را می‌مانم

آن وقت که ثانیه ها

به شوق نابودی صف کشیدند

تا از برابرت عبور کنند

آذر 97

دکتر مهدی صحافیان

کانال آرامش و پرواز روح

دریافت هایی از خواجه شمس الدین حافظ شیرازی(لسان الغیب)

دریافت هایی از خواجه شمس الدین حافظ شیرازی(لسان الغیب)

مقدمه2.حال خوش حافظ کلید تفسیر تمامی غزلیات اوست:
ابیات او از چشمه حال خوشش می جوشد و خاطر اندوهگین را دوست ندارد
کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد
یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد
تاکید می کند که کلید همین حال خوش است.
گاهی حال خوش آمده است(بسط) و طبل پادشاهی را بر بام سعادت باید کوبید:
کوس نودولتی از بام سعادت بزنم
گر ببینم که مه نو سفرم باز آید
مه نو سفر همین حال خوش اوست.
و گاهی در فراق این حال است (قبض):
یوسف گمگشته بازآید به کنعان غم مخور
کلبه احزان شود روزی گلستام غم مخور

وقتی به حال خوش می رسد ادعاهای بی نظیر حافظ آغاز می شود بی تردید او خودش را تمام هستی می بیند آری او از غیب الهام می شود:
گدای میکده ام لیک وقت مستی بین
که ناز بر فلک و حکم بر ستاره کنم
در زمان مستی این حال خوش به ستارگان فرمان می دهم.
پیشینه حال خوش حافظ:
عشقت رسد به فریاد گر خود بسان حافظ
قرآن زبر بخوانی در چارده روایت
یکی شدن با جان قرآن، دعای سحرگاهی، وصول به ژرفای عرفان دلیل حال خوش اوست.
ژرفای عرفان کمک کرده است تا حافظ جهان را جلوه دوست ببیند و به این هنر دست پیدا کند که عشق خداوند را در بت چارده ساله ببیند و این کلید حل معمای بحث برانگیز اشعار اوست که آیا معشوق او زمینی است یا آسمانی؟
تفسیر غزلیات او بر این اساس با استعانت از جان متصل "خواجه" تقدیم می شود.
دکتر مهدی صحافیان
آرامش و پرواز روح

ریاضیات عشق

  گفتی دو خط موازی
هیچ گاه به هم نمی رسند

بنازم به ریاضیات عشق
که دو خط موازی را به هم رساند



        

    Les mathématiques de l'amour

Tu as dit :

 Deux lignes parallèles ne peuvent se rejoindre

Je vante les mathématiques de l'amour

Grâce auxquelles deux lignes parallèles peuvent se retrouver

 

شعر سپید: مهدی صحافیان

ترجمه فرانسوی: نسرین اسماعیلی

 

پیشقراول زمان

در کنج ازل سکوت بیداد می کرد
ناگاه آفرینش با هیاهویی آغاز شد
سکوت آراممان شکست
تو امتداد همان سکوتی
پیشقراول زمان

آذر 97

دکتر مهدی صحافیان

دریافت هایی از خواجه شمس الدین حافظ شیرازی(لسان الغیب)1

با سپاس از همراهی و شوق دنبال کنندگان دریافت های شش دفتر مثنوی در سه فضای وبلاگ، تلگرام و اینستاگرام به آگاهی میرسانم این مجموعه در 177 دریافت اماده چاپ می باشد .
ضمن سپاس مجدد از نظرات شما عزیزان، مشتاق نظرات جدید شما هستم.
همچنین سپاس خود را از فضای مجازی که امکان انتشار آسان این شوق را مهیا کرده است ابراز می کنم.
مقدمه:
بر لسان الغیب حال خوشی نازل می شد و آن حال خوش را با دو سنبل عشق و مستی به آدمیان هدیه می داد.
هر غزل حافظ یا آیینه معشوق و زیبایی هایش می باشد و یا مستی و شراب و لوازم آن و این نیست جز انس حافظ با قرآن. خداوند نیز حال خوش(بهشت) را در شراب طهور و لعبتان نورسته به ما معرفی می کند.
افزون بر این ادعاهای بزرگ حافظ چون رقص زهره با شعر او، حفظ کردن قدسیان شعرش را و ... در این دریافت ها تقدیم می شود .
عشق حافظ چگونه شکل می گیرد:
آدمی در فطرت خویش زیبایی ها و خوبی ها را می یابد، به دنبال اصل آن می گردد، به اسماء خداوند می رسد، باز به دنبال اصل آن می گردد، به ذات خداوند رهنمون می شود، اما ذات حضرتش خورشید همیشه در حال غروب است.
این شوق به یافتن اصل زیبایی و نیکویی
هسته اصلی عشق را تشکیل می دهد.
و این راز سریان عشق در ادبیات و هنر ایران و جهان است.
پس از رسیدن به آگاهی عشق، مست می شود و بر طبل غزل ها می کوبد تا ما را از این معشوق طناز با خبر کند.

دکتر مهدی صحافیان
کانال آرامش و پرواز روح

بادامی که هیچ گاه شکسته نمی شود

 

  با هم چون دو بادام در یک پوستیم

این بادام شکستنی نیست

 

Une amande qui ne se casse jamais

Nous sommes ensemble comme deux amandes dans une coque

 Cette amande ne se cassera jamais.

شعر سپید:مهدی صحافیان

ترجمه فرانسوی:نسرین اسماعیلی

 

کانال آرامش و پرواز روح

 

ادامه دریافت های دفتر اول مثنوی 36

حکایت علی ع و پهلوان عرب 2
دیدگاه مولانا به علی ع

دو دیدگاه وجود دارد یکی مانند بیت 2959 دفتر اول که مولانا حکایت توصیه پیامبر را می آورد که به علی می گوید به پیران مراجعه کن تا از خطا محفوظ باشی.همان طور که سعدی نیز در همین قرن حکایت اعتراف علی ع به خطای خود را بیان می کند.
یا حکایات مربوط به اسلام نیاوردن ابوطالب پدر علی ع را می آورد.(به نظر می رسد این دیدگاه به جهت چهره تاریخی علی ع در آن عصر است)
و دیدگاه دوم دیدگاه عرفانی مربوط به چهره دیگر علی ع در عرفان و تصوف:
-ماه در برابرش سجده می کند.
-مانند ابر رحمت موسی است که غذا می اورد برای بنی اسرائیل
-سراسر عقل و بینایی است و رازگو
بازگو ای باز پر افروخته3783
با شه و با ساعدش آموخته
بازگو ای باز عنقا گیر شاه
ای سپاه اشکن به خود نی با سپاه
علی عقابی است آموخته دست خداوند که سیمرغ شکار می کند.(این بیت حافظ در وصف انسان کامل، می تواند تحت تاثیر مولانا باشد:
شاهین صفت چو طعمه چشیدم
ز دست شاه
کی باشد التفات به صید کبوترم)
تمثیلات درخواست از علی ع برای بازگویی راز نکشتن پهلوان :
-ماه بدون گفتگو هم راهنماست اما اگر سخن بگوید نور در نور می شود
-تو شهر علم را در هستی و تا این در باز نشود کسی گمان نمی کند دری هم وجود دارد مثل درویشی که در ویرانه ای گنج پیدا کرد و پس از آن همیشه به ویرانه ها می رفت.
-سخن گفتن او جان را به جنبش می اورد مثل حیات یافتن جنین با نور خورشید.
همان طور که خورشید میوه ها را می پزد و جواهرات را درست می کند.

شرح تمثیلی مثنوی:دکتر صحافیان
کانال آرامش و پرواز روح

زندگی چیست(تصویر زندگی)

زندگی چیست

 

حمله شیرین امواج عشق تو

بر دیواره های جان من آذر 97

دکتر مهدی صحافیان

کانال آرامش و پرواز روح